Jij geniet toch ook graag zorgeloos op je boot van de natuur? Samen zorgen we ervoor dat de natuur mooi blijft. Bij het (laten) onderhouden van je boot maak je hierin al het verschil. Denk bijvoorbeeld goed na welke verf je gebruikt voor het tegengaan van aangroei op de onderzijde van de boot. In zoet water is de aangroei van algen en schelpen veel minder dan in zout water. Als je boot in zoet water ligt, kies dan voor minder milieubelastende manieren om aangroei te voorkomen, dan de verven die ook bedoeld zijn voor zeewater.

Milieu Centraal deed een onderzoek naar manieren om aangroei op boten tegen te gaan. Zij delen de resultaten uit dit onderzoek graag met ons, in de hoop dat alle watersporters in Nederland een goede afweging maken bij de keuze voor het gebruik van antifouling.

Wat is antifouling?

Antifoulingverf is verf die ervoor zorgt dat er geen wieren, algen en schelpen aan de onderzijde van een boot kunnen groeien wanneer die in het water ligt. De koperverbinding (biocide) in de verf zorgt hiervoor. De biociden in antifoulingverf werken niet alleen tegen aangroei op het schip, maar belanden ook in het water. Dit is belastend voor het watermilieu. Bij verkeerd gebruik en onvoldoende bescherming kan de verf ook schadelijke effecten hebben op de gezondheid van de persoon die het aanbrengt. Het is daarom beter alleen antifoulingverf te gebruiken als het echt nodig is. Hoe milieuvriendelijker de aangroei kan worden voorkomen, hoe beter.

In verf die bedoeld is voor de beroepsvaart mag meer biocide zitten dan in verf die is toegestaan voor gebruik door consumenten voor de pleziervaart. Deze verf zorgt voor grotere milieu- en gezondheidsrisico’s en is daarom verboden voor particulier gebruik.

Op de verpakking van antifoulingverf voor pleziervaartuigen, moet staan dat het middel voor 'niet-professioneel' gebruik is toegestaan. In het wettelijk gebruiksvoorschrift op de verpakking staat ook voor welk typen boten de verf gebruikt mag worden. Het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (CTGB) beoordeelt de producten op de milieubelasting, de risico’s bij het gebruik en de werkzaamheid.

Kopervrije verf

Er bestaat ook onderwaterverf zonder koper. In sommige van deze verven zitten hulpstoffen zoals zink. Deze stoffen helpen bij het afslijpen van de verf en daarmee ook tegen de aangroei van wieren, algen en schelpen. Hierdoor komt zo’n stof (bijvoorbeeld het zink) in het water terecht. Als op het etiket koper(oxide) staat heb je te maken met antifouling, dus met biocide. Bij claims als ‘zonder biocide’ of ‘kopervrij’ kunnen er wel andere hulpstoffen in zitten. Ook dat staat op het etiket. Voor deze middelen geldt hetzelfde als voor verf met koperverbindingen: hoe minder je gebruikt, hoe beter voor het milieu. Een kopervrij product wil dus niet altijd zeggen dat het milieuvriendelijk is.

Beste verf voor het milieu

Het beste voor het milieu is om zo min mogelijk antifouling te gebruiken. Als je vaargedrag, ligplaats en vaargebied het toelaten, is de keuze voor minder biociden een heel logische voor mens en natuur. Er bestaat bijvoorbeeld verf die het schoonmaken van de onderkant van het schip vergemakkelijkt (non-stick coatings) of een harde verf (bijvoorbeeld op basis van epoxy) die zonder schade kan worden geborsteld. Soms is dat wel een flinke klus.

Tips voor consumenten

Het beste voor het milieu is om zo min mogelijk antifouling te gebruiken. We hebben de beste tips op een rij gezet.

Gebruik alleen antifouling als het echt nodig is

1. Bekijk na afloop van het vaarseizoen of het nodig is om een nieuwe laag antifouling aan te brengen. Als je weinig aangroei van de onderkant van je boot af hoeft te halen, probeer dan of de laag nog een jaar mee kan.

2. Gebruik niet klakkeloos ieder jaar hetzelfde product, maar overweeg of er milieuvriendelijkere alternatieven zijn, passend bij jouw situatie.

3. Bij de keuze voor een ander product, zoals de non-stick of harde coating, houdt je rekening houden met de volgende vuistregels.

- Soort water: in zoet water is de aangroei minder sterk dan in zout water.

- Gebruik van de boot: aangroei vindt vooral plaats tijdens het stilliggen. Hoe langer de boot tijdens het seizoen in het water ligt en hoe minder je vaart, hoe meer aangroei. Gaat de boot steeds na een tochtje uit het water, dan is er weinig aangroei.

- Soort ligplaats: in een donker boothuis is minder aangroei dan buiten in de open lucht.

- Direct onderhoud: Als je in de gelegenheid bent om de boot direct schoon te maken als deze uit het water is gehaald, dan is de aangroei makkelijker te verwijderen dan wanneer deze indroogt.

- Vaargebied: de aangroei kan verschillen van plek tot plek en van jaar tot jaar. Door een plank met onderwaterverf (geen antifouling) in het water te hangen, meet je of er op die plek veel aangroei optreedt. Bij een watersportvereniging is dit makkelijk gezamenlijk te organiseren. Informeer ook naar de ervaringen van andere watersporters uit die omgeving.

Verstandig gebruik antifouling

1. Is er geen andere mogelijkheid om aangroei binnen de perken te houden, gebruik dan verf die particulieren mogen gebruiken. Op de verpakking van de verf moet staan dat deze geschikt is voor ‘niet-professioneel’ gebruik.

2. De werking van antifouling neemt af door slijtage en doordat het koper langzaam uitloogt. Hoe langer je met een laag doet, hoe kleiner de invloed op het milieu.

3. Schuur antifoulingverf alleen nat, zodat er geen schadelijk schuurstof ontstaat. Deze kan je namelijk inademen en kan in het water terecht komen. Werk boven een vloeistofdichte vloer, en vang het afval bij verwijderen of schuren van antifouling op zodat het niet in het milieu terechtkomt. Leef hierbij de haven- en werfregels na van de haven.

4. Breng je antifouling aan, volg dan de gebruiksaanwijzing en gebruik een overall, handschoenen en veiligheidsbril. Zo zorgt je dat je zo min mogelijk contact heeft met de verf.

5. Middelen voor de beroepsvaart zijn verboden voor gebruik door particulieren. Ze brengen grotere risico’s voor gezondheid en milieu met zich mee.

6. Koop geen middelen in het buitenland of via buitenlandse websites als je niet zeker weet dat het product een Nederlandse toelating heeft voor niet-professioneel gebruik. Dit staat op de verpakking.

Voor meer informatie en tips, bekijk de website van Mileu Centraal>>

Honderdduizenden mensen watersporten regelmatig, als individuele watersporter of als lid van een watersportvereniging al dan niet aangesloten bij het Watersportverbond. We vinden het belangrijk dat alle verenigingen, watersportorganisaties en individuele watersporters tevreden zijn over onze dienstverlening.

Het Watersportverbond is hard op weg om uit te groeien tot dé autoriteit in de watersport.

Een fijne start van het watersportseizoen en veel leesplezier gewenst!

Maurice Leeser

Directeur Watersportverbond

De volgende edities verschijnen in juli, september en december. Wil je actief bijdragen aan het Watersportverbond of aan dit magazine? Tips? Laat het ons weten. Vragen en reacties zijn van harte welkom!

Honderdduizenden mensen watersporten regelmatig, als individuele watersporter of als lid van een watersportvereniging al dan niet aangesloten bij het Watersportverbond. We vinden het belangrijk dat alle verenigingen, watersportorganisaties en individuele watersporters tevreden zijn over onze dienstverlening.

Het Watersportverbond is hard op weg om uit te groeien tot dé autoriteit in de watersport.

Een fijne start van het watersportseizoen en veel leesplezier gewenst!

Maurice Leeser

Directeur Watersportverbond